უნივერსიტეტები ევროპაში

ოქსფორდის უნივერსიტეტი

 ოქსფორდის უნივერსიტეტი (ინგლ. University of Oxford) მდებარეობს ოქსფორდში, ინგლისი, და ინგლისურენოვანი მსოფლიოს უძველესი უნივერსიტეტია. უნივერსიტეტის დაფუძნების ზუსტი თარიღი არ არსებობს, თუმცა მის ფესვებს მე-11 საუკუნისკენ მივყავართ. ლეგენდის მიხედვით, 1209 წელს პროფესორ-მასწავლებელთა და ადგილობრივ მოქალაქეთა შორის კონფლიქტის შედეგად უნივერსიტეტის წევრთა ნაწილი ოქსფორდიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ქალაქ კემბრიჯში გაიხიზნენ, სადაც მათ კემბრიჯის უნივერსიტეტი დააფუძნეს. ოქსფორდისა და კემბრიჯის უნივერსიტეტებს (ერთობლივად მოიხსენიებენ როგორც ოქსბრიჯს) მას შემდეგ ურთიერთობის დიდი ისტორია აქვთ და გაერთიანებული სამეფოს ყველაზე ელიტურ და პრესტიჟულ უნივერსიტეტებად ითვლებიან. ოქსფორდი არის რასსელის ჯგუფის (ბრიტანეთის კვლევითი უნივერსიტეტების ქსელი, ინგ. Russel Group), კოიმბრას ჯგუფის (ევროპის წამყვან უნივერსიტეტთა ასოციაცია, ლათ. Coimbra Group) და ასევე ევროპის კვლევითი უნივერსიტეტების ლიგის (LERU) წევრი.

Times Good University Guide-ის რეიტინგში ოქსფორდი თერთმეტი წელია პირველობას არ თმობს. THE World University Rankings-ის თანახმად იგი საუკეთესოა ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში. Professional Ranking World Universities-ის ცნობით ოქსფორდი მე-5-ა მსოფლიოში და პირველი ბრიტანეთში.

ოქსფორდის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულებს შორის არიან: მარგარეტ ტეტჩერი, დეივიდ კამერონი, ინდირა განდი, ბენაზირ ბჰუტო, სტივენ ჰოკინგი, ოსკარ უაილდი, ჯონ რონალდ რუელ ტოლკინი.

წყარო

კემბრიჯის უნივერსიტეტი

კემბრიჯის უნივერსიტეტი სიძველით მეორე უნივერსიტეტია ინგლისურენოვან მსოფლიოში და ჩარიცხვის კრიტერიუმებით ერთ-ერთი ყველაზე მომთხოვნი გაერთიანებულ სამეფოში.

ადრეული წყაროები აღარ არსებობს, თუმცა მიიჩნევენ, რომ უნივერსიტეტი ქალაქ კემბრიჯში(ინგლისი) არსებულ პროფესორთა ასოციაციისგან წარმოიშვა და სავარაუდოდ შეიქმნა 1209 წელს ოქსფორდიდან გამოქცეულ მეცნიერ-მასწავლებელთა მიერ, რომელთაც ადგილობრივ მოქალაქეებთან კონფლიქტი შეექმნათ.

ოქსფორდისა და კემბრიჯის უნივერსიტეტებს (ერთობლივად მოიხსენიებენ ,როგორც ოქსბრიჯს) მას შემდეგ ურთიერთ ჯიბრის დიდი ისტორია აქვთ და მოიხსენიებიან გაერთიანებული სამეფოს ყველაზე ელიტურ და პრესტიჟულ უნივერსიტეტებად. ისტორიულად, მათ გამოშვებას ეკუთვნის ბრიტანეთის გამოჩენილ მეცნიერთა, მწერალთა და პოლიტიკოსთა უდიდესი ნაწილი.

კემბრიჯის უნივერსიტეტიდან გამოსულთა შორის 81 ნობელის პრემიის ლაურეატია, რაც მსოფლიოს ნებისმიერ უნივერსიტეტზე მეტია. მათგან 70 კემბრიჯის ბაკალავრიატზე ან მაგისტრატურაზე სწავლობდა, ანუ ისინი ამ უნივერსიტეტის მასწავლებლები ან მკვლევარები არ ყოფილან. (ჩიკაგოს უნივერსიტეტი მეორე ადგილზეა ნობელის პრემიის ლაურეატთა რიცხვით - 78 - თუმცა მხოლოდ 30 მათგანი იყო ამ უნივერსიტეტის სტუდენტი). კემბრიჯის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები არიან:ისააკ ნიუტონი, ფრენსის ბეკონი, სტივენ ჰოკინგი, ჩარლზ დარვინი, ფრენსის კრიკი, ჯეიმზ უოტსონი, მორის უილკინსი.

რანგით კემბრიჯი ბრიტანეთის უნივერსიტეტთა ლიგის სიის თავში იმყოფება ბოლო 8 წლის განმავლობაში, ხოლო ბოლო დროს კი უმაღლეს სასწავლებელთა საერთაშორისო ლიგის მე-3 რანგზე თაიმზის უმაღლეს სასწავლებელთა დამატების (ინგ.შემოკლებით THES) მიხედვით, ხოლო შანხაი ჟიაო ტონგის უნივერსიტეტის რეიტინგით მსოფლიოში მე-4 უნივერსიტეტია. (უნივერსიტეტთა რეიტინგები სუბიექტურ კრიტერიუმებს ეყრდნობა, თუმცა დღეისთვის მსოფლიო უნივერსიტეტთა მხოლოდ ზემოთ მოყვანილი ორი რეიტინგ-ლისტი არსებობს).

კემბრიჯი არის რასსელის ჯგუფის (ბრიტანეთის კვლევითი უნივერსიტეტების ქსელი, ინგ. Russel Group), კოიმბრას ჯგუფის (ევროპის წამყვან უნივერსიტეტთა ასოციაცია, ლათ. Coimbra Group) და ასევე ევროპის კვლევითი უნივერსიტეტების ლიგის (LERU) წევრი.

წყარო

ტარტუს უნივერსიტეტი

ტარტუს უნივერსიტეტი (ესტ. Tartu Ülikool, ლათ. Universitas Tartuensis) — კლასიკური უნივერსიტეტი ესტონეთში ქალაქ ტარტუში, დააარსა 1632 წელს, შვედეთის მეფე გუსტავ II ადოლფმა, ლივონიაში Academia Gustaviana-ს სახელწოდებით. ტარტუს სასწავლებელი გახდა შვედეთის მეორე უნივერსიტეტი - (უპსალის უნივერსიტეტის შემდეგ) — Universitas Gustaviana.

მეფე გუსტავ II ადოლფმა აკადემიის პირველ რექტორად თავისი პირველი მასწავლებელი და დამრიგებელი, ლივონიის, უნგრეთის და კარელიის გენერალ-გუბერნატორი იოჰან შუტე დანიშნა.

XVIII საუკუნეში, ესტონეთის რუსეთთან შეერთების შემდეგ უნივერსიტეტი დაიხურა, თუმცა ალექსანდრე I-მა 1802 წელს კვლავ გახსნა სასწავლებელი.

უნივერსიტეტი გაწევრებულია ევროპის უნივერსიტეტთა ასოციაციაში - უტრეხტის ქსელი.

სადღესიოდ უნივერსიტეტში არის 9 ფაკულტეტი (საღვთისმეტყველო, იურიდიული, მედიცინის, ფილისოფიის, ეკონომიკური, მათემატიკა-ინფორმატიკის, ფიზიკური აღზრდის, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ტექნოლოგიის, სოციალური და საგანმანათლებლო მეცნიერებათა ფაკულტეტები) და 5 კოლეჯი (ევროპის, ნარვის, პიარნუს და ტიურის კოლეჯები, აგრეთვე ვილიანდის კულტურის აკადემია). სტუდენტების რიცხვი 2009 წლის ბოლოს 17 000-ზე მეტი იყო (აქედან დაახლოებით 600 უცხოელი სტუდენტი). უნივერსიტეტში მუშაობს 3 200-ზე მეტი ადამიანი (აქედან 180 პროფესორი, აგრეთვე 500-ზე მეტი მკვლევარი).

ტარტუს უნივერსიტეტის მთავარი კორპუსი — ესტონეთის კლასიკური არქიტექტურის ერთ-ერთი თვალსაჩინო ნიმუშია. შენობა 1804—1809 წლებში არქიტექტორ იოჰან ვილჰემ კრაუზეს პროქტით აშენდა, ძველ მარიამის ტაძრის ადგილზე.

წყარო

ბოლონიის უნივერსიტეტი

ბოლონიის უნივერსიტეტი (იტალ. Università di Bologna, UNIBO) — მსოფლიოში სიძველით მეორე უნივერსიტეტია ბოლონიაში, იტალია. 2000 წლიდან სახელი გადაერქვა და ეწოდება Alma mater studiorum (ლათ. სწავლის დედაბოძი) მსოფლიოში ერთ-ერთი უძველესი უნივერსიტეტის ტიტულის პატივსაცემად.

უნივერსიტეტმა ქარტია მიიღო ფრიდრიხ I ბარბაროსასაგან 1158 წელს, თუმცა მე-19 საუკუნეში ისტორიკოსთა კომიტეტმა ჯოზუე კარდუჩის მეთაურობით მიაკვლია უნივერსიტეტის დაბადების ნამდვილ თარიღს - 1088 წელს. დასავლეთის სამყაროში ყველაზე მხცოვანმა უნივერსიტეტმა 900 წლისთავი 1988 წელს იზეიმა. ბოლონიის უნივერსიტეტი ისტორიულად ცნობილია კანონიკური და საზოგადოებრივი სამართლის სწავლებით. გარკვეული მოსაზრებით, ეს დაწესებულება მსოფლიოს უძველეს უნივერსიტეტად მოიაზრება, ვინაიდან სიტყვა „უნივერსიტეტი“ აქ ახსენეს პირველად მისი დაარსებისას.

წყარო

სიენის უნივერსიტეტი

სიენის უნივერსიტეტი — სამხრეთ ტოსკანის უდიდესი და იტალიის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და უძველესი უმაღლესი სასწავლებელი. დაარსდა 1240 წლის 26 დეკემბერს სტუდიუმის სახით. ტრადიციულად ცნობილია სიენის უნივერსიტეტის მედიცინისა და სამართლისმცოდნეობის ფაკულტეტები. მოიცავს 20 000-ზე მეტ სტუდენტს. 

თვითონ ქალაქ სიენაში არსებული ფაკულტეტების გარდა გააჩნია ფაკულტეტ-ფილიალები არეცოში (ფილოსოფიის, ფილოლოგიის, ეკონომიკის ფაკულტეტები), გროსეტოში, ვალ დელსაში (ქიმიისა და მასალათა ტექნოლოგიის ფაკულტეტი). ასევე გააჩნია წმინდა კიარას სახელობის სადოქტორანტო უმაღლესი სკოლა და უნივერსიტეტი უცხოელთათვის. სიენის უნივერსიტეტთან სხვადასხვა პროექტების საფუძველზე მჭიდროდ თანამშრომლობს ამ ქალაქისვე მონტე პასკი სიენას ბანკის ფონდი.

წყარო

ფლორენციის უნივერსიტეტი

ფლორენციის უნივერსიტეტი — იტალიის ერთ-ერთი უდიდესი და უძველესი უნივერსიტეტი. შედგება 12 ფაკულტეტისაგან და მოიცავს 60 000-ზე მეტ სტუდენტს. გააჩნია თავისი ფაკულტეტ-ფილიალები ქალაქებში: პრატო, ემპოლი, პისტოია, სესტო ფიორენტინო, სან კაშიანო ინ ვალ დი პეზა (პეზას დაბლობის წმინდა კაშიანო), ვინჩი, ფილინე ვალდარნო, სან ჯოვანნი ვალდარნო (ვალდარნოს წმინდა იოანე).

1321 წელს ფლორენციის რესპუბლიკის მიერ გარდაქმნილ იქნა, როგორც Studium Generale, ხოლო 1349 წელს დამტკიცდა რომის პაპის მიერ. მის მიერვე გადაწყდა, რომ იტალიის პირველი საღვთისმეტყველებო ფაკულტეტი სწორედ ფლორენციაშიდაარსდებოდა. თავის დროზე ჯოვანი ბოკაჩო აქ კითხულობდა ლექციებს დანტეს "ღვთაებრივ კომედიაზე". სტუდიუმი 1364 წელს ხდება საიმპერიო უნივერსიტეტი. 1387 წელს ევროპაში პირველი ბერძნული ენის კათედრა სწორედ აქ დაარსდა. თუმცა 1461 წელს, როდესაც ლორენცო ბრწყინვალემ ფლორენციაში ძალაუფლება ხელთ იგდო, გადატანილ იქნა პიზაში. შარლ VIII-ის დროს იგი ისევ იქნა გადატანილი ფლორენციაში 1497-1515 წლებში, მაგრამ მედიჩების დინასტიის რესპუბლიკის დედაქალაქში რესტავრაციის შემდეგ მოხდა მისი ისევ პიზაში დაბრუნება. უნივერსიტეტის ამ ხშირმა ადგილცვლილებამ არათუ შელახა მისი პრესტიჟი, არამედ კოზიმო I მედიჩის დროს ხდება მისი კათედრების რაოდენობის ზრდა, მედიცინის ფაკულტეტზე სწავლებისა და პრაქტიკის სრულყოფა, სამეცნიერო და ლიტერატურული მოღვაწეობის ზრდა კრუსკასა და ჩიმენტოს აკადემიათა მიერ. ეს მდგომარეობა უცვლელი რჩება იტალიის გაერთიანებამდე. 1859 ტოსკანის დიდი მთავრის განდევნის შემდეგ, უნივერსიტეტის ყველა დაწესებულება გაერთიანებულ იქნება პრაქტიკულ და სრულყოფის მეცნიერებათა ინსტიტუტად, რომელიც ერთი წლის შემდეგ, 1860 წელს აღიარებულ იქნა იტალიის გაერთიანებული სამეფოს სახელმწიფო უნივერსიტეტად. თანამედროვე ტიტულატურა კი უნივერსიტეტმა 1924 წელს მიიღო.

არცთუ დიდი ხნის წინ სასწავლებლის ყველა დაწესებულება ქალაქის ცენტრში მდებარეობდა. დღეს კი იქ მხოლოდ ჰუმანიტარული ფაკულტეტებია დარჩენილი. უნივერსიტეტს გააჩნია მდიდარი საბუნებისმეტყველო ისტორიის მუზეუმი. 1999 წელს აღიარებულ იქნა ევროკავშირის მიერ, 2001 წელს კი იტალიის განათლების სამინისტროს მიერ-საკომუნიკაციო და მედიის ინტეგრაციის სფეროში.

წყარო

პრაღის (კარლის) უნივერსიტეტი

კარლის უნივერსიტეტი პრაღაში, ასევე, შემოკლებით კარლის უნივერსიტეტი ან პრაღის უნივერსიტეტი (ჩეხ. Univerzita Karlova; ლათ. Universitas Carolina) — უძველესი, უდიდესი და ყველაზე პრესტიჟული ჩეხური უნივერსიტეტია და ასევე ერთ-ერთი უძველესი უნივერსიტეტია ევროპაში, დაფუძნდა რა 1340-იან წლებში.

როგორც პირველი უნივერსიტეტი ცენტრალურ ევროპაში იგი ამ რეგიონის მრავალ მწიგნობარს იზიდავდა, ძირითადად, მეზობელი საღვთო რომის იმპერიის გერმანული მიწებიდან, რომლის დედაქალაქი იმხანად პრაღა იყო, და შესაბამისად, გერმანიაში ხშირად ის მოიხსენიება, როგორც პირველი გერმანული უნივერსიტეტი (Karlsuniversität), მიუხედავად იმისა, რომ პირველი უნივერსიტეტი გერმანულენოვან სამყაროში ვენაში დაარსდა (1365), ხოლო პირველი უნივერსიტეტი თანამედროვე გერმანიის ტერიტორიაზე კი — ჰაიდელბერგში (1386).

ჩეხური წყაროების უმრავლესობა მე-19 საუკუნიდან მოყოლებული - ენციკლოპედიები, ისტორიის სახელმძღვანელოები და თავად უნივერსიტეტის მასალები - მიუთითებენ უნივერსიტეტის დაფუძნების თარიღად 1348 წელს. ამ წლის 7 აპრილს კარლ I-მა, ბოჰემიის მეფემ (მოგვიანებით ცნობილი, როგორც კარლ IV, წმინდა რომის იმპერატორი) გამოსცა ბრძანება ამ დაწესებულებისთვის განსაკუთრებული პრივილეგიების მინიჭების შესახებ. თუმცა ერთი წლით ადრე (1347) პაპმა კლემენტ VI-მ 26 იანვარს უკვე გასცა მსგავსი ბრძანებულება, რომელიც დასაბამს აძლევს ქრისტიანულ სამოძღვრებო დაწესებულებას. მეფის ბრძანებულებით ეს დაწესებულება საეკლესიო დაქვემდებარებიდან თავისუფლდებოდა. უნივერსიტეტის შექმნის დღედ მეფის ბრძანებულების თარიღის აღნიშვნა შესაძლოა მე-19 საუკუნის ანიტი-კლერიკალური მიმართულების ზეგავლენად უნდა მივიჩნიოთ.

ბოლონიისა და პარიზის უნივერსიტეტების მოდელზე შექმნილი პრაღის უნივერსიტეტი სტუდენტებისთვის 1349 წელს გაიხნა. არქიეპისკოპოს არნოსტ პარდუბისელს მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის უნივერსიტეტის ჩამოყალიბების საქმეში, ვინაიდან მან აიძულა საეკლესიო მოძღვრები მასწავლებლობისთვის გარკვეული დრო დაეთმოთ. ლექციები კოლეჯებში ტარდებოდა, რომელთა შორის უძველესია "კაროლინუმი". უნივერსიტეტი დაყოფილი იყო ჩეხურ, ბავარიულ, საქსონურ და პოლონურ განყოფილებებად, რომელთაც "ნაციები" ეწოდებოდა.

წყარო

ლაიფციგის უნივერსიტეტი

ლაიფციგის უნივერსიტეტი (Universität Leipzig) — ევროპის ერთ-ერთი უძველესი უნივერსიტეტი, მდებარეობს ქ. ლაიფციგში, (საქსონია, გერმანია). დაარსდა 1409 წლის 2 დეკემბერს ფრედერიკ I-სა და მისი ძმა უილიამ II, მაისენის მარკგრაფის მიერ და თავდაპირველად ოთხი ფაკულტეტისგან შედგებოდა. ამჟამად უნივერსიტეტს 14 ფაკულტეტი და 29.000 სტუდენტი ჰყავს და საქსონიის სიდიდით მეორე უნივერსიტეტია. უნივერსიტეტი დაარსებიდან თითქმის 600 წელი შეუწყვეტლივ ფუნქციონირებს. აქვს 190 საბაკალავრო, სამაგისტრო და ტექნიკური კვალიფიკაციის პროგრამა. უნივერსიტეტის ყველაზე ძლიერ განხრად მედიცინა ითვლება.

წყარო